Ortodonti;dişlerin dizilimini,dişlerin alt ve üst çene içindeki yerini,çeneleri, kafa ve yüz iskeletinin konumunu ve birbirleriyle ilişkisini inceleyen bir bilim dalıdır ve tıbbi bir uzmanlık alanıdır. Uygulamada, ortodonti ve diş teli tedavisi ile aynı anlamlar ifade edilir.
Ortodonti / diş telitedavisi, ağız ve çenenin kapanma bozukluğu, kötü kapanış (maloklüzyon) problemleri, olması gerekenden farklı yerden çıkan kötü pozisyondaki ileri, geri ve yan yatmış dişlerin doğru yerlerine alınması; yer darlığı nedeniyle meydana gelmiş çapraşıklıkların giderilmesi ve çiğneme, konuşma gibi yüz çevresinde estetik açıdan mükemmel görünmek isteyenlere yapılan bir işlemdir.
Bu tedavi işlemi,diş hekimliği fakültesi eğitiminin üzerine ihtisas eğitimi almışuzman diş hekimleri(ortodontist) tarafından uygulanır.Ortodonti uzmanlığıise, diş hekimliği fakültesi lisans eğitiminin ardından diş hekimliğinde uzmanlık sınavı (DUS) ile kazanılmış, 4 yıllık ortodonti eğitimi sonrası alınan bir unvandır.
Ortodonti tedavisi süresi; Hastadan hastaya ve uygulanan tedavi tipiyle değişmekle birlikteortodonti tedavisi birkaç aydan birkaç yılakadar devam edebilir.
-Aşırı aralıklı dişler (polidiastema),
-Çapraşıklık,
-Açık kapanış (openbite),
-Derin kapanış (deepbite),
-Çapraz kapanış,
-Alt çene protrüzyonu,
-Üst çene protrüzyonu,
-Alt çene geriliği
-Anormal diş pozisyonları.
Kötü pozisyonda ve yanlış konumlanmış durumda dişleriniz varsa;
-Diş problemi nedeniyle tam öğütülmeden mideye gönderilen yiyecekler hem hastanın sağlıklı beslenmesini engeller hem de mideye yük bindirerek sindirim sistemi bozukluklarına neden olabilir.
-Tam temizlenemeyen dişler zamanla çürüyebilir.
-Çene yapısından kaynaklanan, konuşurken iyi çıkmayan sesler yüzünden iletişim sorunlarının yaşanmasına neden olabilir.
-Çapraşık dişlerin temizlenmesi zor olduğundan dolayı diş eti hastalıklarının görülme riski yüksektir.
-Bozuk olan dişler çene kaslarına baskı yaparak temporomandibular eklem bozukluklarına neden olur ve kişide omuz, sırt baş ağrısı meydana getirir.
-Kötü diş görüntüleri, kişiyi estetik açıdan olumsuz yönde etkiler ve psikolojik sorunları beraberinde getirir.
-Bozukluklar ağız kokusu oluşturur.
Ortodontik tedavi işlemleri diş hekimliği fakültesi sonrası diş hekimliğinde uzmanlık sınavı (DUS) ile belli bir derece yapmış ve bu konuda 4 yıl eğitim alıp alanında uzmanlaşmış diş hekimleri (Ortodontistler) tarafından gerçekleştirilmelidir.
Diş teli taktırmanın yaş sınırı yoktur. Hemen her yaşta diş teli tedavisi uygulanabilmektedir. Ancak uygulanan tedavi yaşa göre farklılık gösterebilmektedir. Daha küçük yaşlarda tespit edilen iskeletsel bozukluklar daha basit apareylerle giderilebilirken, erişkin yaşa geçildikçe iskeletsel değişiklik için cerrahi tedavi desteği gerekebilmektedir. Çenelerde gelişim geriliği ya da fazlalığı erken yaşlarda takılıp çıkarılabilen ağız içi ve dışı apareylerle sağlanabilirken daha ileri yaşlarda ortognatik cerrahi desteği gerektirebilmektedir. Bu nedenle ileride daha büyük bozuklukların ve daha zor tedavilerin önüne geçebilmek için çocuk yaştan itibaren ağız ve diş sağlığı kontrolleri yapılmalıdır.
Ağız ve diş sağlığı alanında görev alan dernekler tarafından çocuklar için ortodontik kontrollerin 7 yaşından önce yapılması tavsiye edilmektedir. Erken yaşta problemin teşhisi önemlidir, ileride doğacak ve zor tedavi gerektirecek problemlerin çözülmesini kolaylaştıracaktır. Ancak ileri yaşlarda yapılabilecek bir tedavi çocukluk döneminde keşfedildiğinde gelişen teknoloji sayesinde çözüm bulabilmek artık mümkün hale gelmektedir. Erken yaşlarda tespit edilen problemler düzeltildiğinde ana dişlerin düzgün olarak çıkması sağlanır, fiziksel görünümü iyileştirir ve kişinin özgüvenini artırır.
Ortodonti (diş teli) tedavisi olmak isteyen hastalar öncelikli olarak muayeneden geçmesi gerekmektedir. Uzman diş hekimi tarafından, diş teli tedavisine ihtiyaç duyan ve bu tedavi için uygun olan hastaya gerekli işlemler gerçekleştirilir.
İlk muayene esnasında ortodonti uzmanı tarafından muayene edilirsiniz ve muayene sonrasında; diş teli tedavisine uygun olup olmadığınız, tedavinin ne kadar süreceği ve maliyeti size bildirilir.
Muayene esnasında tespit edilen aksaklıklar (çürük diş, diş eti kanaması vb.) varsa bunların giderilmesi gerektiği; ihtiyaç duyulması durumunda tüm dolguların tamamlanması, diş taşı temizliğinin yaptırılması, ağız içinin hijyenik olması gerektiği söylenir ve hasta bu problemlerin giderilmesi için ilgili diş hekimine yönlendirilir.
- Ağız içi ve dışına ait fotoğraflar çekilir,
-Üst ve alt çeneye ait ölçüler alınır,
-Başın yan taraftan görüntüsü (Lateral sefalometrik filmi) alınır,
-El ve bilek filmleri çekilir (kemik yaşı tespiti için),
-Ortodontist tarafından gerek görüldüğü takdirde başın ön ve arka bölgeleri (Posterior-anterior filmleri) de çekilebilir.
-Doktorunuz tarafından braket tedavisi yapılması uygun görülmüşse öncelikli olarak tedaviye üst çeneden başlanır ve birkaç seans sonra alt çeneye geçilir.
-Tedavi işlemleri esnasında doktorunuzun tercihine bağlı olarak azı dişlere tüp geçirilebilir veya bant yapıştırılabilir.
-Sırasıyla braketler yapıştırılır.
-Braketlerin devamında ark telleri takılır.
-Ark telleri ise ligatür telleri ya da elastik ligatürler ile braketlere tutturulur, işlemleriniz tamamlanarak doktorunuzun tavsiyelerine uymanız beklenir, iyileşme sürecinde belirli aralıklarla kontrole çağrılırsınız.
Ortodontik apereyler (aygıtlar) ile yapılan diş teli tedavisinin süresi hastadan hastaya değişiklik göstermekle birlikte bu süre;
- Hastanın büyüme ve gelişimine,
-Yaş aralığına,
-Çene kapanma bozukluklarına ve derecesine,Kişinin ağız bakımına ve yapısına,
-Tedavi şekline ve diş hekiminin önerisine bağlı olarak süre değişebilmektedir.
Diş teli tedavisinde uzman diş hekimi tarafından ihtiyaca göre kullanılacak apereyler ve anlamları.
Uzman diş hekimlerinin tedavide kullandıkları yöntemlerden sabit ortodontik aparey (braket) yöntemi hastaların dişlerinin düzeltilmesi için kullanılan yöntemlerin başında gelmektedir. Dişlerin üzerine özel yapıştırıcı ile yapıştırılma sureti ilediş teli(ortodonti) tedavi süreci başlatılır. Dişe yapılan kısım üzerine zamanla uygulanan kuvvet sayesinde dişler zamana bağlı olarak istenen hizaya çekilmiş olur. Günümüzde hastaların taleplerine bağlı olarak imal edilen çeşitli braketler bulunmaktadır. Bunlar:
-Metal Braketler:Ortodontistler tarafından tedavilerde en çok kullanılan yöntemdir. Paslanmaz çelik metalden yapılmışlardır. Talep edilmesi durumunda estetik olarak renklendirilebilen metal braketler, küçük, konforlu ve estetiktirler. Çabuk tedavi imkânı sunarlar.
-Damon Braketler/ Self Ligating Braketler:Ark teli kapakçıklar içine alınarak tedavi işlemleri gerçekleştirilir. Kapakçıklar içinde rahatlıkla hareket eden teller ile birbirine bağlanır ve elastik ya da metal bir bağ kullanılmaz.
-Seramik Braketler:Estetik görünümlüdür fakat büyük boyuta sahiptir. Fazla kırılgan olmaları kullanımını kısıtlamaktadır.
-Invisalign/ Telsiz Tedavi/ Şeffaf Plak Tedavisi:Şeffaf takılıp çıkarılabilen apareylerle uygulanan tedavi şeklidir. Halk arasında telsiz tedavi olarak bilinen yöntem budur. Kişiye özel olarak hazırlanır. Plak sayısı, tedavinin gerekliliğine, kişinin isteğine ve dişlerin yapısına göre değişiklik göstermektedir.
-Lingual Braketler:Dışarıdan bakıldığında görünmeyen, dişlerin arka tarafında kalan braketlerdir. Özel olarak üretilirler dolayısıyla fiyatları diğerlerine nazaran yüksektir.
Hasta tarafından takılıp çıkarılabilen, dişlere yapıştırılmadan kullanılan apareylerdir. Genelllikle daha küçük yaşlarda çene genişletmesi, travmanın ortadan kaldırılması ve tek diş tedavilerinde kullanılır. Yer tutucu olarak da kullanılabilir.
Ağız dışı apareyler dişler dışında ense, çene ucu, alın gibi ağız dışı bölgelerden destek alınmasında kullanılan apareylerdir. Ortodontistler tarafından dişleri ve çeneyi yönlendirmek amacıyla kullanılırlar.
Bireyin kendi fonksiyonlarından faydalanarak uygulanan tedavi çeşididir. Büyüme ve gelişim çağındaki bireylerde kullanılarak alt çene geriliği gibi durumlarda kullanılır.
Hastalar tarafından görünmez diş teli olarak adlandırılmaktadır. Şeffaf plaklar hareketlidir, bu yapıları nedeniyle yemek yerken veya diş fırçalarken takılıp çıkarılma özelliği vardır. Dişler adım adım istenen yerine getirilir. Belli dönemlerde plaklar değiştirilir. Estetik kaygısı yüksek olan hastalar tarafından tercih edilmektedir.
-Dişlerin kolay temizlenmesi ile ağız hijyeni ve bakımı kolay yapılır,
-Kişi çekinmeden korkusuzca gülebilir,
-Tedavi sonrasında iyi hizalanmış ve düz dişler ortaya çıkar,
-Baş, omurga ve boyun ağrıları zamanla giderilmiş olur,
-Bağırsak ve mide organlarının sistematik olarak düzgün çalışması sağlanır.
- Tedavi işlemi yapıldıktan sonraki 3-4 gün içinde ağız içinde ısırma durumunda hassasiyet hissedilebilir (bu normal bir durumdur),
-Apareyler takıldıktan sonra iki hafta içinde (alışma sürecinde) dil dudak ve yanak gibi bölgelerde hafif yaralanmalar söz konusu olabilir,
-Aparey çevresinde yiyeceklerden ötürü plak oluşumu meydana gelebilir,
-Ağız hijyenine, hekimin önerilerine dikkat edilmezse diş çürükleri meydana gelebilir.
Diş hekiminin önerilerine ve tavsiyesine harfiyen uyulması durumunda herhangi bir dezavantajla karşılaşmazsınız.